(Conglydaiviet) - Từ đầu tháng 4/2016 đến đầu tháng 5/2016, tại ven biển miền Trung Việt Nam gồm các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế, lần đầu tiên đã xảy ra sự cố môi trường đặc biệt nghiêm trọng, làm hải sản chết bất thường hàng loạt, gây thiệt hại rất lớn về kinh tế - xã hội, cuộc sống mưu sinh của người dân và môi trường biển. Đến nay qua điều tra và kết luận công khai, Công ty Formosa Hà Tĩnh nhận trách nhiệm việc gây ra sự cố môi trường, làm hải sản chết hàng loạt tại miền Trung. Formosa Hà Tĩnh đưa ra nhiều cam kết, trong đó có khoản bồi thường trị giá 500 triệu USD.
Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính Phủ Mai Tiến Dũng, Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường Trần Hồng Hà và Bộ trưởng Thông tin Truyền thông Trương Minh Tuấn, Bộ trưởng Khoa học-Công nghệ Chu Ngọc Anh và Thứ trưởng Bộ Tư Pháp Đinh Trung Tụng… tham dự.
Nội dung cuộc họp sẽ tập trung vào công bố nguyên nhân, thủ phạm gây cá chết hàng loạt ở bốn tỉnh miền Trung, cùng với đó là giải pháp khắc phục hậu quả ô nhiễm môi trường và phương án đền bù cho ngư dân vùng ảnh hưởng.
17h20: Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết: Trong tháng 4/2016, tại ven biển 4 tỉnh miền Trung Việt Nam (Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên- Huế) xảy ra sự cố môi trường nghiêm trọng, làm hải sản chết bất thường, gây thiệt hại lớn về kinh tế-xã hội, môi trường biển; ảnh hưởng xấu đến đời sống người dân, an ninh, trật tự an toàn xã hội.
Ngay sau khi có thông tin về sự cố, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, trực tiếp và thường xuyên là Thủ tướng, các Phó Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo triển khai kịp thời các biện pháp hỗ trợ, ổn định cuộc sống của người dân vùng bị thiệt hại; giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; bước đầu đánh giá thiệt hại về kinh tế, xã hội, môi trường. Đồng thời, đã chỉ đạo các bộ, ngành, các cơ quan khoa học, trên tinh thần thận trọng, khoa học, chính xác, khách quan và đúng pháp luật, xác định, làm rõ nguyên nhân, đối tượng gây ra sự cố để có giải pháp xử lý.
Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ trì, phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, các bộ ngành liên quan, huy động trên 100 chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành từ 30 cơ quan trong và ngoài nước đã tổ chức thu thập, phân tích dữ liệu, có sự phản biện độc lập của các chuyên gia quốc tế, đã xác định có nguồn thải lớn xuất phát từ khu vực Vũng Áng, tỉnh Hà Tĩnh, chứa độc tố như phenol, xyanua,… kết hợp với hydroxit sắt, tạo thành một dạng phức hỗn hợp (Mixel), có tỷ trọng lớn hơn nước biển, theo dòng hải lưu di chuyển theo hướng Bắc-Nam từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên- Huế là nguyên nhân làm hải sản và sinh vật biển chết hàng loạt, nhất là ở tầng đáy.
Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với các bộ ngành, địa phương liên quan tổ chức rà soát các nguồn thải; thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước với sự tham gia của các cán bộ, chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành và đã phát hiện Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà tĩnh (FHS) có một số hành vi vi phạm; xác định những sự cố xảy ra trong quá trình vận hành thử nghiệm của FHS đã dẫn đến nước thải từ Công ty xả ra biển có chứa các độc tố phenol, xyanua, hydroxit sắt vượt quá mức cho phép.
Từ các căn cứ nêu trên, các bộ ngành, cơ quan chức năng có liên quan đã thẩm định kỹ lưỡng, tham vấn các nhà khoa học trong, ngoài nước và kết luận: Những vi phạm và sự cố trong quá trình thi công, vận hành thử nghiệm tổ hợp nhà máy của Công ty Formosa Hà Tĩnh là nguyên nhân gây ô nhiêm môi trường biển nghiêm trọng, làm hải sản chết bất thường tại 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên- Huế trong tháng 4 vừa qua.
Với những chứng cứ khách quan, khoa học, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với các Bộ: Ngoại giao, Tư pháp, Công an, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Khoa học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, tỉnh Hà Tĩnh và các bộ ngành khác có liên quan đã nhiều lần làm việc với Tập đoàn Formosa Đài Loan, Công ty Formosa Hà Tĩnh.
Ngày 28/6/2016, Công ty Formosa Hà Tĩnh đã nhận trách nhiệm về việc gây ra sự cố môi trường, làm hải sản chết hàng loạt tại 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế trong thời gian vừa qua; đồng thời thực hiện 5 cam kết:
(1) công khai xin lỗi Chính phủ và nhân dân Việt Nam vì để xảy ra sự cố môi trường nghiêm trọng;
(2) thực hiện việc bồi thường thiệt hại kinh tế cho người dân và hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp; bồi thường xử lý ô nhiễm và phục hồi môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung của Việt Nam với tổng số tiền tương đương trên 11.500 tỷ đồng (500 triệu USD);
(3) khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế của hệ thống xử lý chất thải, nước thải, hoàn thiện công nghệ sản xuất, bảo đảm xử lý triệt để các chất thải độc hại trước khi thải ra môi trường theo yêu cầu của các cơ quan quản lý Nhà nước của Trung ương và tỉnh Hà Tĩnh để không tái diễn sự cố môi trường như đã xảy ra;
(4) phối hợp với các bộ, ngành của Việt Nam và các tỉnh miền Trung xây dựng các giải pháp đồng bộ để kiểm soát môi trường biển miền Trung, bảo đảm phòng, chống ô nhiễm, không để xảy ra sự cố môi trường tương tự để tạo niềm tin với người dân Việt Nam và quốc tế;
(5) thực hiện đúng và đầy đủ các cam kết nói trên, không để tái diễn các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước; nếu vi phạm thì sẽ chịu các chế tài theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Với nhận thức sâu sắc là sự cố môi trường nghiêm trọng vừa qua đã ảnh hưởng lớn đến đời sống và sản xuất kinh doanh của người dân 4 tỉnh ven biển miền Trung, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương liên quan tiếp tục triển khai khẩn trương và đồng bộ các giải pháp: thực hiện ngay công tác bồi thường thiệt hại, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho người dân theo đúng quy định, bảo đảm công khai, minh bạch, sát thực tế, có sự tham gia, giám sát của nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị-xã hội và các cơ quan báo chí; giám sát và yêu cầu Công ty Formosa Hà Tĩnh thực hiện đầy đủ, nghiêm túc trách nhiệm đã cam kết; triển khai lắp đặt hệ thống giám sát môi trường biển tại 4 tỉnh, công khai thông tin chất lượng môi trường; triển khai việc xử lý và phục hồi môi trường biển bị ô nhiễm; tập trung phát triển kinh tế, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho đầu tư kinh doanh, bảo vệ lợi ích chính đáng của người dân và doanh nghiệp.
Đồng thời tăng cường giữ gìn an ninh, trật tự xã hội, bảo vệ cuộc sống bình yên của nhân dân, không để kẻ xấu, các tổ chức phản động lợi dụng, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm; thực hiện đồng bộ các giải pháp bảo đảm an sinh xã hội. Làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật những tổ chức, cá nhân sai phạm liên quan đến sự cố môi trường tại các tỉnh miền Trung.
Chính phủ cũng hoan nghênh thái độ và dư luận Đài Loan đã tỏ rõ quan điểm ủng hộ Chính phủ Việt Nam xử lý nghiêm sai phạm, yêu cầu phía Formosa hợp tác để xử lý vụ việc.
Qua sự cố môi trường nêu trên, các bộ, ngành, địa phương phải tiếp tục nâng cao trách nhiệm, năng lực quản lý nhà nước, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát việc thực thi pháp luật, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển bền vững. Đây cũng là bài học cho các doanh nghiệp trong quá trình đầu tư phải tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật, trong đó có pháp luật về bảo vệ môi trường.
17h35: Bộ trưởng Trương Trương Minh Tuấn cung cấp clip lời xin lỗi của Chủ tịch Formosa Trần Nguyên Thành cùng ban lãnh đạo đối với Chính phủ, Nhân dân Việt Nam.
“Tôi là Trần Nguyên Thành, Chủ tịch Hội đồng quản trị công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh. Tôi cùng ban lãnh đạo công ty thay mặt cho hơn 6.300 cán bộ và nhân viên công ty xin phát biểu về sự cố môi trường tại 4 tỉnh miền Trung như sau", đại diện Formosa Hà Tĩnh nói.
"Công ty chúng tôi đến Việt Nam với mong muốn đầu tư và phát triển bền vững, lâu dài để đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế Hà Tĩnh nói riêng và Việt Nam nói chung. Tuy nhiên, trongng quá trình vận hành thử của công ty và qua kết quả kiểm tra nghiên cứu, đánh giá của Đoàn kiểm tra liên ngành do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì cho thấy sự cố đã xảy ra trong nhà máy là nguyên nhân gây ra sự cố môi trường làm hải sản chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền Trung Việt Nam là Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế vừa qua (Giai đoạn vận hành thử do các nhà thầu phụ được công ty chúng tôi tuyển chọn và ký hợp đồng thực hiện). Công ty xin nhận trách nhiệm và thành thật xin lỗi nhân dân Việt Nam, đặc biệt là nhân dân 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế.
Công ty xin lỗi Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Việt Nam vì đã gây ra sự cố môi trường thời gian qua, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống sản xuất, việc làm của người dân và môi trường 4 tỉnh miền Trung. Chúng tôi xin cam kết thực hiện bồi thường thiệt hại về kinh tế cho người dân, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, bồi thường xử lý ô nhiễm, phục hồi môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung”.
17h40: Họp báo chuyển sang phần hỏi đáp
Vì sao sau một thời gian dài mới công bố nguyên nhân cá chết, trong khi trước đó trả lời báo chí Thứ trưởng Bộ Khoa học và công nghệ đã cho biết xác định được nguyên nhân từ cách đây hơn 1 tháng? Vì sao có sự chậm chễ này?
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường Trần Hồng Hà: Việc xác định nguyên nhân phải có chứng cứ chặt chẽ, khoa học, bài bản. Đây là sự cố rất nghiêm trọng, diện rộng vì vậy cần phải xác định một cách khách quan, khoa học bài bản, chính xác. Trước yêu cầu của Thủ tướng, yêu cầu chính đáng của người dân. Dù sức ép dù rất lớn, nhưng chúng tôi vẫn phải cố gắng tiến hành công việc này một cách đầy đủ. Xác định một cách chính xác nhất. Công việc đó chúng tôi chia làm 3 nhóm để tiến hành.
Cụ thể, xác định nguyên nhân, hình dung được hiện tượng gì diễn ra trên biển 4 tĩnh. Cơ chế gì xảy ra khiến hải sản chết? Nhóm thứ nhất rất phức tạp.
Nhóm thứ hai. Đó là nguồn gây ô nhiễm ở đâu. Hai nhóm này rất có quan hệ chặt chẽ với nhau, chúng tôi đã phải tập hợp hơn 100 nhà khoa học về hải dương học, vũ trụ học, môi trường, lấy mẫu trầm tích đáy, phù du, lấy mẫu sinh vật… Đồng thời thực hiện nhiều việc khác nhau, tiến hành xác định từ vệ tinh từ khi bắt đầu sự việc, hồi cố lại sự việc vì sự việc diễn ra trước khi ta biết. Nhiều nhà khoa học phải xuống biển lần theo dấu vết vệ tinh đã chỉ ra.
Kết quả phân tích thí nghiệm, có cái vài tuần mới có kết quả, phải kiểm chứng của nhiều phòng thí nghiệm quốc tế khác. Chúng tôi lấy ý kiến nhà khoa học thế giới khác một cách độc lập nên hôm nay mới công bố. Để đảm bảo tính pháp lý đưa ra. Việc làm khoa học thì phải theo trình tự khoa học. Khi kết quả đưa ra chúng tôi đã tổ chức hội đồng để phản biện, đánh giá. Có kết luận chính xác mới công bố.
Qua nghiên cứu này khẳng định hợp chất theo dòng hải lưu từ Hà Tĩnh đến Huế. Nó như tấm đệm, hấp thụ chất kim loại tiếp nếu có trong biển, đặc biệt nó chứa phenol, Xyanua nó có nhu cầu oxy, lấy oxy và có độc tố nên gây cái chết của hải sản. Đáy biển hiện vẫn có dấu vết.
Vậy từ đâu ra? Chúng tôi đã rà soát hàng trăm cơ sở có nguồn xả thải ra miền Trung. Và tập trung vào 3 đối tượng: Formosa, điện Vũng Áng, khu công nghiệp của Hà Tĩnh. Và một đoàn kiểm tra ở các lĩnh vực đã hồi cố, kiểm tra chất thải… phát hiện những sai sót gây nên sự cố này là tại lò luyện cốc của Formosa. Hàng loạt các vấn đề quản lý lỏng lẻo, cho đến vận hành hệ thống xử lý nước thải không đảm bảo yêu cầu. Chứng cứ chúng tôi đưa ra rất xác đáng, chính xác.
Chúng ta đã làm đầy đủ, đảm bảo tính pháp lý, khoa học. Các nhà khoa học, luật sư Formosa đều đã thừa nhận kết quả.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và công nghệ Chu Ngọc Anh: Có rất nhiều thông tin trong xác định nguyên nhân. Đây là sự cố môi trường rất lớn và nghiêm trọng. Thủ tướng đã chỉ đạo các bộ ngành có liên quan khẩn trưởng nhanh chóng tìm ra nguyên nhân. Có rất nhiều khó khăn trong quá trình tìm ra nguyên nhân, vì phải tìm kiếm dấu vết ngay dưới đáy biển…
Có thông tin cho rằng có việc ngăn cản cơ quan báo chí đưa tin? Có hay không việc giấu thông tin với nhân dân?
Bộ trưởng Bộ Thông tin và truyền thông Trương Minh Tuấn: Đầu tháng 4 sau sự cố môi trường xảy ra, báo chí đưa tin rất nhiều chiều, với tần suất dày đặc. Đảng, Nhà nước không có chủ trương che giấu thông tin, không chỉ người dân cần biết sự thật mà Đảng, Nhà nước cũng cần biết sự thật.
Nhưng để tạo thuận lợi cho quá trình điều tra, chúng tôi có yêu cầu các cơ quan báo chí tạm ngừng đưa thông tin suy diễn, quy chụp để chờ quá trình điều tra. Bởi sự quy chụp, suy diễn làm tác động đến quá trình điều tra như vụ cá chết vừa rồi. Sự điều tra của báo chí không thể thay thế sự điều tra của các cơ quan chuyên môn. Tuy nhiên, các cơ quan báo chí đã có sự hậu thuẫn rất lớn trong vụ việc này.
Có khởi tố hình sự hay không?
Bộ trưởng Mai Tiến Dũng: Các bạn biết, khi có thông tin sự cố hải sản chết hàng loạt, các lãnh đạo cao nhất đã có thái độ rõ ràng, quyết liệt chỉ đạo các cơ quan trong nước, yêu cầu có sự tham gia của các nhà khoa học nước ngoài. Trước hết yêu cầu có biện pháp khắc phục ổn định cuộc sống của ngư dân ven biển. Công bố sớm vùng hải sản đánh bắt an toàn. Dự báo vùng không an toàn để người dân lường tránh sử dụng sản phẩm không an toàn.
Việc tìm ra thủ phạm vừa qua đã thể hiện thái độ cương quyết của Chính phủ. Thủ tướng đã khẳng định xử lý nghiêm không loại trừ tổ chức, cá nhân nào vi phạm. Nhưng như các bạn biết, VN đang tạo dựng hình ảnh môi trường đầu tư thân thiện, đang được bạn bè quốc tế đánh giá rất cao về môi trường đầu tư.
Vậy thì việc Formosa Hà Tĩnh đã nhận lỗi trước Đảng, Chính phủ và nhân dân Việt Nam và đưa ra 5 cam kết trách nhiệm bồi thường, hỗ trợ, cam kết không tái diễn vi phạm tương tư. Việt Nam có câu: “Đánh kẻ chạy đi chứ không ai đánh người chạy lại”, như vậy nói rằng Chính phủ Việt Nam có thái độ rất rõ là xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm pháp luật, nhưng cũng có chính sách khoan hồng, độ lượng để thấy rằng nhà đầu tư nước ngoài có vi phạm nhưng đã nhận lỗi trước nhân dân Việt Nam thì sẽ xem xét. Nếu nhà dầu tư cam kết thực hiện đúng pháp luật Việt Nam thì chúng ta cũng sẽ đảm bảo cho nhà đầu tư hoạt động có hiệu quả, đúng pháp luật.
Việc nhận lỗi của Formosa Hà Tĩnh đã thể hiện thái độ trước việc vi phạm, nên việc đưa vụ án ra khởi tố hay không thì Chính phủ Việt Nam sẽ cân nhắc. Hy vọng nhân dân Việt Nam có thái độ khoan hồng, độ lượng, thể hiện sự cao thượng đối với Formosa.
Mức đền bù 500 triệu dựa trên cơ sở nào?
Bộ trưởmg Bộ Tài nguyên và môi trường Trần Hồng Hà: Đây là mức đưa ra dựa trên mức độ ảnh hưởng đến cuộc sống người dân, môi trường. Còn những tổn thương lớn hơn đến tâm lý, nhưng chúng tôi thấy rằng không cần thiết là bao nhiêu mà yêu cầu Formosa chuyển đổi công nghệ, để không bao giờ xảy ra sự cố tương tự. Chúng tôi cũng sẽ tiến hành phục hồi môi trường đã bị ô nhiễm.
Công ty Formosa có nhiều tiền án về môi trường, nhưng tại sao chúng ta vẫn để lọt? Quy trình thu hút dự án đầu tư nước ngoài tới đây có gì thay đổi không?
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch đầu tư Đặng Huy Đông: Chúng tôi có thể cung cấp quá trình thẩm định Formosa. Tại thời điểm đó, quy trình đã được quy định trong nghị định 108 hướng dẫn Luật Đầu tư 2005.
Việt Nam đã phân cấp cho UBND tỉnh, các bộ ngành. Chúng tôi nhận được văn bản của UBND Hà Tĩnh hỏi về việc đầu tư của Formosa.
Chúng tôi đã góp ý về môi trường như sau: Phần đánh giá tác động môi trường còn sơ sài, biện pháp tác động khả năng xấu. Chúng tôi đã đề nghị chủ đầu tư đánh giá tác động môi trường trình theo quy định. Như vậy, chúng tôi đã cảnh báo.
Chính sách đầu tư của Việt Nam, sau việc này, tôi khẳng định chính sách này là nhất quán, theo đúng pháp luật, cam kết quốc tế. Một sự kiện xảy ra là đáng tiếc, các cơ quan Chính phủ sẽ rút kinh nghiệm, coi đây là bài học, để đảm bảo thu hút đầu tư theo đúng quy định pháp luật.
Chính sách của chúng ta trong thu hút đầu tư mới vừa được nêu trong nghị quyết 13 của Chính phủ đã nêu sẽ chủ trọng thu hút dự án là không đánh đổi môi trường lấy thu hút đầu tư bằng mọi giá.
Nguồn bizLIVE